Radyasyon Onkolojisi, iyonizan radyasyon kullanarak radyasyonun kansere etkilerini, tümörlerin davranışlarını inceleyen ve bu alanda araştırma ve uygulama yapan bilim dalıdır. Radyasyon onkolojisi içinde radyoterapi ve radyocerrahi olmak üzere iki uygulama alanı bulunuyor.
Radyoterapi (Işın Tedavisi) Nedir?
Radyoterapi; kanserli dokunun veya bazı iyi huylu tümörlerin tedavisinin radyasyonla yapılması olarak tanımlanıyor. Bu nedenle halk arasında “Radyasyon tedavisi” ya da “Işın tedavisi” olarak da adlandırılıyor. Radyoterapide kullanılan ışınlar, tedavi edilen bölgedeki kanser hücrelerinin büyümesini durdurmak ya da o hücreleri öldürmek amacıyla kullanılıyor. Radyoterapi kanser tedavisinde sık kullanılan bir uygulama. Öyle ki, kanser hastalarının yüzde 60-80’inde kanser tanısı konduktan sonra, en az bir kere radyoterapi ihtiyacı oluşuyor.
Tedavi şekli nasıl belirleniyor?
Tedavilerin şeklini etkileyen pek çok faktör bulunuyor. Bunların başında; hastanın yaşı, genel sağlık durumu, teşhis edilen kanserin türü, yaygınlığı, yerleşim yeri geliyor. Tedavi kararları, birçok farklı branştan uzman doktorun hastayı birlikte görüp değerlendirmeleri sonucu alınıyor ve her hasta ayrı değerlendiriliyor. Bu nedenle aynı tip kanser hastası bile olsalar, her hastanın tedavisi, kendi koşullarına göre planlanıyor.
Tedavi Ekibi Kimlerden Oluşuyor?
Radyasyon onkolojisi uzmanı: Vücudun hangi bölgesine, ne kadar radyoterapi uygulanacağına karar veren, doktordur. Tedavi boyunca hastanın takibi, tümördeki değişikliklere bağlı olarak gerekli tedavi değişimi, hastanın yaşadığı yan etkilerin değerlendirilmesi ve tedavisinden sorumludur.
Radyasyon fizikçisi: Radyoterapinin tedavi planlaması, kalitesi ve cihazlarla ilgili teknik destek ve bakım sürecinin koordinasyonu ile güvenliğinden sorumludur. Tedavi planı ve uygulamasında radyasyon onkolojisi uzmanı ile birlikte çalışır.
Radyoterapi teknikerleri: Radyoterapi cihazlarını kullanmak üzere eğitim almış kişilerdir. Tedavi sırasında odada hasta ile birlikte bulunmazlar, ancak kumanda odasında bulunan ekran aracılığıyla; hasta ile kesintisiz iletişim halindedirler. Hastanın doğru pozisyonunun sağlanması, cihazın çalıştırılması ve tedavi esnasında değerlendirme filmlerinin çekilmesinden sorumludurlar.
Onkoloji hemşiresi: Hastanın tedavisi ve takibi süresince radyasyon onkoloğu ile birlikte hastanın en yakınında bulunan ekip üyesidir. Radyoterapinin yan etkileri, hastanın yapması ve yapmaması gerekenler gibi konularda hekim ile hasta arasında köprü görevi yaparlar.
Sekreterya: Hastanın doğru yönlendirilmesi, randevuların düzenlenmesi, dosyaların oluşturulması ve bulundurulması, tedavi ücreti konusunda bilgilendirme ve hastanın sağlık güvencesinin gerektirdiği işlemlerin yapılmasından sorumludur.
Radyoterapi Nasıl Etki Ediyor?
Radyoterapide kullanılan ışınlar, tümörlü dokuların hücre çekirdeğindeki DNA’yı etkiliyor. Hücre çekirdeğindeki DNA yeterince zarar gördüğünde ise hücreler çoğalma yeteneğini kaybediyor. Kanserli dokuda ölen hücreler yenilenmediğinde, kanserin büyümesi duruyor ve kitle küçülüyor; sonuçta, birçok tümör türü tedavi edilebiliyor.
Radyoterapi seansı sırasında verilen yüksek dozdaki radyasyon, hücreleri öldürüyor veya çoğalmalarını engelliyor. Tümör hücreleri birçok normal hücreden daha hızlı bölündüklerinden radyoterapi bu hücreleri yüksek oranda öldürüyor. Normal hücreler de radyoterapiden belli ölçüde etkilense de tümör hücrelerinde olmayan özel onarım mekanizmalarıyla bu etkiden kurtulabiliyorlar.
Diğer taraftan tedavi alanındaki normal hücrelerin, tümörlü hücrelere göre sayısı milyonlarca kat fazladır. Normal hücreleri korumak amacıyla doktorlar, günlük radyasyon dozunu düşük tutarak toplam tedavi süresini uzun bir zamana yayıyorlar. Ayrıca normal dokuyu olabildiğince korumaya ve radyasyonu hastalıklı bölgeye yönlendirmeye özen gösteriyorlar.
27 Nisan 2023